Kategori: Ne-Nedir?

Şehrengiz (ya da şehirname) Divan edebiyatında önemli bir türdür ve kelime olarak “şehir” ve “giz” (gizli, gizemli) kelimelerinin birleşiminden türetilmiştir. Bu tür, bir şehri veya kasabayı detaylı bir şekilde anlatan, zaman zaman gerçekçi zaman zaman ise hayali öğelerle bezeli manzum eserlerdir. Şehrengizler, hem şehirlerin coğrafi ve kültürel özelliklerine dair bilgiler sunar hem de şehirlere ait […]

Velayet-name, Türk edebiyatında özellikle Osmanlı dönemiyle ilişkilendirilen ve genellikle bir kişi ya da bir grubun manevi üstünlüğünü, erdemlerini, ahlaki özelliklerini ve yüksek kişiliklerini anlatan metinlere verilen isimdir. Bu tür eserler, özellikle tasavvufî edebiyat çerçevesinde önemli bir yere sahiptir. Velayet, Arapçadan Türkçeye geçmiş bir kelime olup, “gerekli yasal hak ve sorumlulukların yerine getirilmesi, yönetim, üstünlük, dostluk” […]

Gazavat-name, Türk edebiyatında özellikle Osmanlı döneminde ortaya çıkan ve savaşları, kahramanlıkları, zaferleri, kahramanlık destanlarını anlatan önemli bir türdür. “Gazavat” kelimesi, Arapçadan türetilmiş olup, savaş veya gazâ anlamına gelirken, Gazavat-name de bu savaşları, kahramanlıkları ve zaferleri konu alan, edebi olarak anlatılmış eserleri ifade eder. Bu tür, genellikle Osmanlı İmparatorluğu’nun fetihleri ve savaşlarını anlatan yazılı eserler olarak […]

“Sur-name” (veya “surnâme”), divan edebiyatında önemli bir türdür ve özellikle Osmanlı İmparatorluğu döneminde doğmuş bir edebi formdur. Bu tür, genellikle bir düğün ya da şehzadelerin sünnet töreni gibi büyük kutlamaları konu alır ve o dönemin şairleri tarafından yazılır. “Sur-name”, kelime olarak “adname” (isimname) anlamına gelir; ancak bu türün daha spesifik bir anlamı vardır. Sur-name, özel […]

“Seci” (veya “seci kafiye”) Türk divan edebiyatında, özellikle beyitlerde kullanılan bir nazım tekniğidir. Seci, genellikle aynı hece ölçüsünde olan, fakat anlam bakımından farklı kelimelerin bir arada kullanıldığı bir yapıdır. Bu türde, kelimeler arasında ses benzerliği (kafiye) bulunur, ancak bu kafiye düzeni, klasik kafiye anlayışından farklı olarak, iki ya da daha fazla kelime arasında bir ses […]

Tehzil, Divan edebiyatında, bir şiirin veya metnin anlamını eğlenceli, mizahi bir şekilde değiştirmek, altına yeni anlamlar eklemek amacıyla yapılan edebi bir türdür. Arapçadaki “hezl” kelimesi, “şaka”, “mizah” veya “ciddiyetsizlik” anlamına gelir. Tehzil, genellikle ciddi bir metni ya da şiiri, mizahi bir dille ele alarak onun anlamını değiştirir ya da ona eğlenceli bir yön katar. Tehzil’in […]

Münşeat, Divan edebiyatında, genellikle yazılı iletişimde kullanılan mektup, dilekçe, ferman gibi türleri içeren bir edebi türdür. Arapçadaki “münşe” kelimesi “yazılan” veya “yazma” anlamına gelirken, “münşeat” ise “yazılar” veya “yazılı belgeler” olarak Türkçeye geçmiştir. Münşeat, özellikle Osmanlı İmparatorluğu döneminde, şairlerin edebi dildeki yeteneklerini sergileyebilecekleri bir alan olarak büyük bir öneme sahipti. Münşeat’ın Tanımı ve Özellikleri Münşeat […]

Mecmua, Divan edebiyatı bağlamında, belirli bir edebi türün veya şairin şiirlerini ve eserlerini bir araya getiren derlemeler, koleksiyonlar veya antolojilerdir. Arapçadaki “mecmu’a” kelimesi, “toplama”, “bir araya getirme” anlamına gelir. Divan edebiyatında, mecmua, bir şairin eserlerinin ya da belirli bir dönemin önemli şairlerinin şiirlerinin derlendiği yazılı eserlerdir. Mecmua’nın Tanımı ve Genel Özellikleri Mecmua Türleri ve Kullanım […]

Lugaz, Divan edebiyatında, bir tür edebi oyun olarak kabul edilen, aynı anlamda farklı kelimelerin ve deyimlerin bir araya getirilerek kullanılan bir tekniktir. Türkçeye Arapçadan geçmiş olan “lugaz” kelimesi, aslında “bulmaca” ya da “şifre” anlamına gelir. Lugaz, genellikle bir anlamı gizlemek ve okuyucunun ya da dinleyicinin bu anlamı çözmesini istemek amacıyla kullanılan bir şiir veya söz […]