Kategori: Edebiyat

Hicviye, edebiyatın önemli türlerinden biri olup, özellikle Divan Edebiyatı ve Osmanlı Türk Edebiyatı’nda önemli bir yer tutar. Hiciv kelimesi Arapça kökenli olup, “yermek”, “eleştiri yapmak”, “alay etmek” anlamına gelir. Hicviye, bu anlamı taşıyan şiir türü olarak, bir kişinin ya da bir grubun olumsuz yönlerini, yanlışlarını, eksikliklerini ya da kusurlarını mizahi bir dille ortaya koyan şiirlerdir. […]

Methiye, Arapça kökenli bir kelime olup, “övgü” ve “methetme” anlamına gelir. Bu terim, özellikle edebiyat ve şiir bağlamında kullanıldığında, bir kişinin ya da bir şeyin yüceltilmesi ve üstün özelliklerinin vurgulanması amacıyla yazılmış şiir ya da yazılara verilen isimdir. Methiye, özellikle bir hükümdarın, padişahın, bir değerli şahsiyetin ya da önemli bir figürün övülmesi için yazılan şiirlerde […]

Naat kelimesi, Arapça kökenli bir kelime olup, “övgü”, “methetme” anlamına gelir. Özellikle İslam edebiyatında Naat, Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed’e (s.a.v.) duyulan sevgi, saygı ve hayranlığın bir ifadesi olarak yazılmış şiirlerdir. Bu tür şiirlerde, Peygamber’in üstün kişiliği, ahlâkî mükemmelliği, insanlara örnek olan davranışları, Allah’a olan sevgisi, mucizeleri ve hayatı yüceltilir. Naat, bir bakıma Peygamber Efendimiz’e duyulan […]

Münacaat, Arapça kökenli bir kelime olup, “yardım istemek” ya da “dilek ve isteklerde bulunmak” anlamlarına gelir. Dinî ve edebî bağlamda, münacaat, bir kişinin Allah’a dua etmesi, O’na yönelerek isteklerini dile getirmesi veya şikâyetlerini sunması anlamına gelir. İslam tasavvuf edebiyatında ve özellikle Divan edebiyatında, bir müridin veya şairin Allah’a yönelerek içindeki sıkıntıları, istekleri ya da hayal […]

Tevhid, İslam’ın temel inançlarından biri olup, Allah’ın birliğini ve tekliğini kabul etmeyi ifade eder. Bu terim, Arapça kökenli olup “vahdet” yani birleme, birleştirme anlamına gelir. Tevhid, Allah’ın zatı, sıfatları, eylemleri ve ibadetlerdeki mutlak birliğini kabul etmeyi içerir. İslam’a göre, Allah’ın eşinin, ortağının, benzerinin ya da yardımcısının olmadığına inanılır. Bu, İslam’ın temel inancı olan “La ilahe […]

Siyer, Divan edebiyatı bağlamında, özellikle İslam tarihinin önemli figürleri ve olayları hakkında yazılmış olan eserleri tanımlamak için kullanılan bir terimdir. En yaygın anlamıyla, Siyer, Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed’in hayatı (Siyer-i Nebi) ve ona dair önemli olayları anlatan manzum veya mensur eserleri ifade eder. Bu tür eserler, genellikle tasavvufi ya da dini öğelerle bezeli olup, şairlerin […]

Mahlas, Divan edebiyatı şairlerinin en bilinen özelliklerinden biri olan ve şairin kendisini ifade etme biçimiyle ilgili bir terimdir. Kelime olarak “mahlas”, Arapça kökenli olup “soyunuz”, “ad” anlamına gelir. Ancak Divan edebiyatında mahlas, şairin gerçek adı yerine kullandığı takma ad ya da şair ismi anlamında kullanılır. Şairler, eserlerinde mahlaslarını kullanarak, hem anonimleşmeyi hem de edebi kimliklerini […]

Azâde (Azâde-i İslâh), Divan edebiyatında kullanılan ve özgürlük, serbestlik anlamlarına gelen bir terimdir. Ancak edebiyatla ilişkili olarak azâde kelimesi, özellikle tasavvufi edebiyat ve Divan şairlerinin eserlerinde önemli bir yer tutmuş ve değişik anlamlarda kullanılmıştır. Divan edebiyatı çerçevesinde azâde, genellikle insanın ruhsal ya da manevi anlamda özgürleşmesi, nefsi ve dünyevi bağlardan kurtulması, her türlü bağlılıktan arınması […]

Şehrengiz (ya da şehirname) Divan edebiyatında önemli bir türdür ve kelime olarak “şehir” ve “giz” (gizli, gizemli) kelimelerinin birleşiminden türetilmiştir. Bu tür, bir şehri veya kasabayı detaylı bir şekilde anlatan, zaman zaman gerçekçi zaman zaman ise hayali öğelerle bezeli manzum eserlerdir. Şehrengizler, hem şehirlerin coğrafi ve kültürel özelliklerine dair bilgiler sunar hem de şehirlere ait […]