“Seci” (veya “seci kafiye”) Türk divan edebiyatında, özellikle beyitlerde kullanılan bir nazım tekniğidir. Seci, genellikle aynı hece ölçüsünde olan, fakat anlam bakımından farklı kelimelerin bir arada kullanıldığı bir yapıdır. Bu türde, kelimeler arasında ses benzerliği (kafiye) bulunur, ancak bu kafiye düzeni, klasik kafiye anlayışından farklı olarak, iki ya da daha fazla kelime arasında bir ses benzerliğine dayalıdır. Seci, özellikle divan şairlerinin eserlerinde sıkça görülür ve onların estetik anlayışlarını yansıtan bir unsurdur.
Seci’nin Özellikleri:
- Ses Benzerliği: Seci, kafiye ile benzer bir işlev görür, ancak divan şiirinde daha serbest bir kafiye düzenine sahiptir. Yani, anlam bakımından farklı kelimeler arasında ses benzerliği bulunur.
- Kelime Bağlantıları: Seci tekniği, özellikle kelimeler arasında kurulan bağlantılar ve ses benzerlikleriyle dikkat çeker. Divan şairleri, farklı anlamlar taşıyan kelimeleri benzer seslerle birleştirerek estetik bir yapı oluştururlar.
- Şairin Yaratıcılığı: Seci, şairin dil becerisini ve estetik anlayışını gösterdiği bir tekniktir. Şairler, anlamlı cümlelerde birbirini takip eden kelimeler arasında ses benzerlikleri oluşturmak için seci tekniğinden faydalanırlar.
Seci’nin Kullanım Alanları:
- Divan Edebiyatında: Seci, özellikle gazel, kaside gibi türlerde sıkça kullanılır. Şairler, secili beyitlerde hem anlam hem de ses açısından bir uyum yakalamaya çalışırlar.
- Söz Sanatı ve Mücevherlik: Seci, dilin estetik bir yönü olarak, dilin ince işçilikle kullanıldığı bir biçimdir. Şairler, secili beyitlerinde kelimeleri bir araya getirerek anlamlı ama aynı zamanda ses bakımından da uyumlu bir yapı kurarlar.
Seci Örnekleri:
Seci kullanımı ile ilgili bir örnek vermek gerekirse, bir beyitte anlam açısından farklı olan kelimelerin ses benzerliği gösteren bir yapı şöyle olabilir:
- “Aşkın nazı, cana dert oldu / Feryadı, gönlüme hüsran oldu”
Bu beyitte “dert” ve “hüsran” kelimeleri arasında ses benzerliği vardır ve seci kullanımı örneği oluşturur. Anlam olarak farklı şeyleri ifade etseler de ses benzerliği şairin amacına hizmet eder.
Seci ile Kafiye Arasındaki Fark:
- Kafiye: Kafiye, her iki dizedeki son kelimelerin (veya eklerinin) birbirine benzemesidir. Divan şiirinde en yaygın kullanılan nazım birimlerinden biridir.
- Seci: Seci ise yalnızca son kelimelerin değil, bütün beyit ya da cümlelerdeki kelimeler arasında bir ses benzerliği kurarak bir estetik anlayışı oluşturur. Seci, anlam açısından farklı kelimelerin birleştirilmesiyle oluşturulmuş bir uyumdur.
Seci, divan edebiyatında şairin dilsel yaratıcılığını ortaya koyan önemli bir özelliktir.
